پروتزهای اندام تحتانی

پروتز یک وسیله ی خارجی و مصنوعی است که جایگزین اندام های از دست رفته ی بدن است و دلایل استفاده از آنها متنوع می باشد. اندام و عضو بدن ممکن است به صورت مادرزادی وجود نداشته باشد یا بر اثر آسیب و تصادفات شدید قطع گردیده باشد. گاهی قطع عضو اندام در بیماریهایی مثل دیابت صورت می گیرد. پروتز ها به دو دسته ی کلی تقسیم می شوند : پروتز اندام تحتانی و پروتز های اندام فوقانی . پروتز های اندام تحتانی عبارت اند از : انواع مفصل ران، انواع زانو، پایلون، قطعات پنجه و مچ و … . در ساخت و استفاده پروتز های اندام تحتانی توجه به یک سری نکات بسیار اهمیت دارد. پروتز های اندام های تحتانی باید تحمل وزن بدن و فشار وارد شده از بیرون را داشته باشند و با سلولها و بافت های بدن سازگار باشند و ایجاد حساسیت و عفونت نکند. نوع پروتز های اندام تحتانی به عوامل مختلفی بستگی دارد مثل : سن فرد، جنس پروتز، علت قطع عضو، سطح فعالیت فرد و …. بنابراین برای ساخت پروتز های اندام تحتانی باید تمامی شرایط فوق توسط تیم متخصص در این زمینه بررسی گردد تا مناسب ترین پروتز با توجه به شرایط و نیاز فرد طراحی و ساخته شود. عموما بعد از ساخت و نصب پروتز های اندام تحتانی فرد باید تحت آموزش های لازم توسط پروتزیست برای حفظ و نگهداری پروتز قرار بگیرد و تحت نظر باشد که از انحراف در راه رفتن جلوگیری شود، تا به مرور بتواند استقلال در راه رفتن را بدست آورد. همچنین در گروه‌های زیبایی در بیمارانی با قطع عضو انگشتان، بخش میانی و خلفی تا مچ پا، پروتزهای زیر زانو و پروتزهای برای قطع عضو زانو و بالاتر با استفاده از مفاصل مکانیکی یا هیدرولیکی و میکروپروسسور تجویز می‌گردد.

به طور کلی پروتزهایی اندام تحتانی فارق از نوع و قابلیت‌های آنها عمدتا برای توان بخشی به بیمارانی که در ناحیه پایینی بدن خود دچار ناهنجاری هستند استفاده میگردند.

ارتزهای اندام تحتانی به ارتزها، بریس‌ها و نگهدارنده‌هایی اطلاق می‌شود که برای پا، مفاصل ران و به طور کلی اندام‌های تحتانی طراحی شده‌اند.

نگهداری پروتز اندام‌های پایینی

استفاده کننده باید از نحوه مراقبت و حفظ پروتز اندام‌های تحتانی، لاینر و جوراب‌ها آگاه باشد. بیشتر سوکت‌های پلاستیکی و لاینر را می‌توان با یک پارچه مرطوب تمیز و خشک کرد. جوراب باید شسته و به صورت روزانه عوض شود. با توجه به تعداد زیاد قطعات و مواد مورد استفاده در ساخت پروتز، متخصص پروتز باید منبعی برای گرفتن دستورالعمل‌های مناسب برای مراقبت و نگهداری پروتز مربوط به هر فرد باشد. در کل، بیمار باید برای هرگونه تعمیر، تغییر یا تنظیم مجدد به متخصص پروتز رجوع کند.

مراقبت‌های مهم

در مراقبت‌های اولیه و همه جانبه از بیمار، جراح متخصص مغز و اعصاب، متخصص پروتز، درمانگران فیزیکی و حرفه‌ای، پرستاران و مددکاران همگی نقش مهمی دارند. بررسی بیماران دچار قطع عضو نشان می‌دهد که فیزیوتراپیست، همراه با پزشک و متخصص پروتز، یکی از ارزشمندترین نقش‎ها را در ارائه اطلاعات و کمک به بیمار در زمان قطع عضو و بعد از آن دارند. ورودی کل تیم به همراه ورودی بیمار برای تعیین گذاشتن پروتز و موارد تجویزی متخصص پروتز، حیاتی است.

ورودی این فرآیند، باید با توجه به سوابق بیمار، سطح عملکرد پیشین، سطح فعلی عملکرد، ساختار بدن، دامنه تحرک، قدرت، انگیزه و حمایت خانوادگی و اجتماعی فراهم میشود.

درمانگر فیزیکی معمولا نقش مهمی در آموزش فرد برای راه رفتن با پروتز دارد؛ همچنین متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند بلافاصله و به مرور زمان عملکرد پروتز را ارزیابی کند.

فیزیوتراپیست در ارزیابی راه رفتن، آموزش دیده است و باید برای بررسی و بهبود انحراف در راه رفتن که ممکن است برای پروتز یا بیمار مشکل ایجاد کند، راه رفتن بیمار را تحت نظر قرار دهد.

پروتز های بخش های تحتانی

الف- پروتزهاي اندام تحتاني :

  1. پروتز پنجه (Fore Foot):
    • چرمی و سوکت مواد ریزی شده.
  2. پروتز مچ (Syme) با استفاده از پنجه های پریگوف و کربنی.
  3. پروتز زير زانوBelow Knee)B.K) :
    • Pedilen System : استفاده از سیستم های پدیلنی .
    • Medular System : ساخت سوکت های فومی و سیلیکون لاینر.
  4. پروتز روي زانو Knee Disarticulation (K.D)
  • سوکت های فومی و Seal-in
  1. پروتز بالاي زانو Above Knee (A.K) :
    • Quadric Lateral System
    • Three Angular System
    • Ischial Containment System
    • استفاده از لاینرهای قفل دار و Seal-in
  2. پروتز لگن(كانادين)
  3. ساخت پروتز برای قطع عضوهای hemi pelvictomi

انواع مفاصل زانو :

  1. مکانیکی : ( تک محوره، چند محوری آزاد و قفل دار).
  2. پیشرفته : (هیدرولیک، پنوماتیک).
  3. الکترونیکی.

انواع پنجه :

  1. Sach Foot .
  2. Single Axis Foot
  3. Dynamic response foot (از قبیل انواع پنجه های کربنی)